نوعثمانی گری و نوسلفیت:مقایسه موردی فتح‌الله گولن و یوسف القرضاوی

نوعثمانی‌گری و نوسلفی و تعابیر مختلف درخصوص آن، ‌یکی از مسائل مهم امروزین اندیشمندان جهان اسلام محسوب‌می‌شود. ازجمله متفکرانی که در این قلمرو دارای دیدگاه‌هایی قابل‌مطالعه هستند، می‌توان به دیدگاه فتح‌الله گولن، مبدع اسلام اجتماعی و یوسف القرضاوی از اندیشمندان شاخص نوسلفی اهل سنت اشاره‌کرد که بازتاب‌های اجتماعی و سیاسی در میان گروه‌ها و جریان‌های فکری - سیاسی برادران اهل سنت داشته‌است. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با بهره‌گیری از رویکرد تطبیقی انجام‌می‌شود؛ مقایسه تفکر این دو اندیشمند، نشان‌دهنده شباهت‌ها و تمایزهای ادراکی آنان از اسلام است و درنتیجه، مقایسه تفکرهای نوعثمانی گولنی با طرح‌های (ایده‌های) نوسلفی اخوانی قرضاوی مشخص‌کرد که دیدگاه آنها درخصوص دین و دولت، به‌طورکامل با هم تناقض‌دارد. گولن، اسلام را امری قلبی و جدای از سیاست می‌داند درحالی‌که قرضاوی، جدایی دین از سیاست را با اسلام بیگانه می‌خواند؛ بنابراین اگرچه گولن، سکولاریسم را ترویج‌می‌کند، قرضاوی معتقد است که سکولاریسم در اسلام هیچ‌گاه پذیرفته‌نبوده‌است. در بعد شباهت‌ها، دیدگاه‌های گولن و قرضاوی درباره دموکراسی، به‌طورتقریبی به هم نزدیک بوده و هر دو نفر، دموکراسی را می‌پذیرند؛ در همین راستا گولن و قرضاوی (هر دو) زنان را از عناصر جامعه مدنی می‌دانند ولی قرضاوی برخلاف گولن، رعایت تمامی شئون اسلامی را پیش‌شرط حضور زنان در جامعه می‌داند؛ بنابراین درحالی‌که گولن، تفکر نوعثمانی را توصیه‌می‌کند که به ارزش‌های قومی و نژادی، آمیخته است و با اصول و مبانی امت واحده اسلامی در قرآن و سیره پیامبر، حضرت محمد مصطفی (ص) تقابل‌دارد، درمقابل، قرضاوی به عدم اصالت قومیت و نژاد و اصالت امت واحده اسلامی، معتقد بوده که به مبانی اسلامی نزدیک‌تر است